Dự án “Rừng Ơi, Thở Đi!” là một sáng kiến trồng rừng bền vững dài hạn, phát triển bởi Làng Toom Sara Đà Nẵng, với mục đích hướng đến việc tái tạo hệ sinh thái rừng bản địa. Trọng tâm Kế hoạch thực hiện dự án tập trung vào việc thay thế dần rừng keo hiện có bằng các loài cây bản địa, giúp khôi phục đa dạng sinh học rừng nguyên sinh bản địa, cải thiện chất lượng đất, bảo vệ nguồn nước và giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu.
Trong nhiều năm trở lại đây tại Đà Nẵng, diện tích trồng keo phát triển mạnh. Sau mỗi đợt khai thác, người dân thường đốt thực bì trước khi trồng lại, khiến cho nhiều loại vi sinh vật trên đất bị chết, dẫn đến việc kết cấu của đất không còn vững chắc nữa. Thực tế, việc đốt thực bì cũng không đem lại nhiều lợi ích về kinh tế, thậm chí gây hại về lâu dài như mất đa dạng sinh học, giảm giá trị tự nhiên và văn hóa của rừng, cộng hưởng với biến đổi khí hậu toàn cầu, sự xói mòn đất do canh tác keo là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến thiên tai lũ lụt ngày càng trầm trọng khi rừng không thể giữ lũ.
Chính vì thế, việc tăng cường và đẩy mạnh các hoạt động tái tạo và phục hồi rừng nguyên sinh bản địa là hết sức cần thiết. Với diện tích đất rừng hơn 75ha tại Phú Túc, Hòa Vang, Làng Toom Sara muốn dành 70 ha để trồng cây rừng bản địa, hướng tới phục hồi rừng tự nhiên bản địa như các loại cây chò, xoan đào, táu, bời lời, trám đen.., và những giống cây nhỏ khác cộng sinh dưới tán rừng như cây dược liệu, rau má để phủ xanh tối đa đất rừng.
Dự án Rừng Ơi, Thở Đi! sẽ trải dài qua 4 phần với tính chiến lược cao:
Giai đoạn 1: Khởi động – Hơi thở của Rừng | tháng 3/2025
Mục tiêu tăng nhận diện truyền thông cho dự án nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng đặc biệt là người bản địa và giới trẻ
- Đêm nhạc “Sara Music Fest – Hơi thở của Rừng” | ngày 02/03/2025
Diễn ra từ 16h00 ngày 02/03/2025 tại Làng Toom Sara, đêm nhạc là một trải nghiệm độc đáo, kết hợp giữa âm nhạc, thiên nhiên và nét đẹp văn hóa đồng bào Cơ-Tu, qua đó muốn truyền tải thông điệp về sự cấp thiết của việc bảo tồn rừng nguyên sinh và lan tỏa câu chuyện bảo vệ rừng đến với cộng đồng người trẻ – chủ nhân tương lai của xã hội.
Với tinh thần trẻ trung, sự kiện quy tụ 31 nghệ sĩ tài năng từ Đà Nẵng và TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội mang đến không gian âm nhạc đầy cảm xúc, nơi khán giả không chỉ tận hưởng những giai điệu sôi động mà còn được truyền cảm hứng về ý thức bảo vệ thiên nhiên. Đêm nhạc Hơi Thở Của Rừng hi vọng rằng âm nhạc không chỉ là ngôn ngữ kết nối con người mà còn là động lực mạnh mẽ để thúc đẩy những hành động tích cực, góp phần xây dựng một tương lai xanh và bền vững hơn.
- Tái hiện Lễ hội Phuoih Ca Coong – lễ tạ ơn thần Núi và thần Rừng của người Cơ-Tu | ngày 14/03/2023
Theo tập quán của người, Cơ-Tu, lễ Phuoih Ca Coong nhằm tạ ơn các vị thần thiên nhiên đã ban cho con cháu, làng bản người Cơ Tu cuộc sống bình yên, no đủ, trưởng thành nên người, cầu xin các vị thần tiếp tục bảo vệ che chở và ban cho con cháu, làng bản sức khỏe, may mắn, thịnh vượng, an lành, hạnh phúc…Lễ hội là nét đẹp truyền thống mang giá trị nhân văn sâu sắc của người Cơ-Tu gắn với ngọn núi, cánh rừng, con sông, dòng suối.
Nhằm gìn giữ truyền thống này tránh bị mai một, tại không gian Làng Toom Sara sẽ tái hiện lại tập tục văn hóa đáng quý này thường niên vào thứ bảy đầu tiên của tháng 3 hằng năm – tháng quan trọng báo hiệu mùa xuân về của cộng đồng đồng bào vùng cao. Lễ hội sẽ với sự xuất hiện của các Già Làng kể lại câu chuyện của núi rừng và khôi phục những nghi lễ biết ơn thiên nhiên sẽ mang đến một không gian sống động, nơi thưởng khách có thể trải nghiệm, hòa mình và thấu hiểu sâu sắc hơn về di sản tinh thần quý báu này.
- Trại sáng tác Nghệ thuật Chạm khắc gỗ Lũa | từ ngày 14/03/2025
Trại sáng tác được tổ chức nhằm khám phá và tôn vinh nghề truyền thống của đồng bào vùng cao qua những khúc gỗ lũa thô ráp được thổi hồn, biến thành những tác phẩm mang đậm tinh hoa văn hóa địa phương.
Không phải là những cây gỗ được hạ đốn từ rừng mà là LŨA, vốn là phần lõi, rễ cây bị dòng nước cuốn trôi theo sông suối, mang trong mình dấu tích của thời gian và sự khắc nghiệt của thiên nhiên. Chương trình hi vọng sẽ gợi nhớ cho người thưởng lãm về những cơn lũ dữ từng tàn phá địa phương, đồng thời cũng khơi dậy nhận thức về mối quan hệ mật thiết giữa con người và rừng. Việc tôn vinh nghệ thuật chạm khắc gỗ lũa không chỉ là bảo tồn nét đẹp văn hóa, mà còn là hành trình nâng cao ý thức bảo vệ rừng – một trong những giải pháp quan trọng nhằm giảm thiểu lũ lụt, bảo vệ cuộc sống con người và duy trì sự cân bằng của thiên nhiên.
Những tác phẩm gỗ lũa sau đó sẽ được tiếp tục trưng bày trong không gian tại Làng Toom Sara để kể lại câu chuyện về hơi thở của rừng – về sự sống, sự biến chuyển và tái sinh kỳ diệu của thiên nhiên. Mỗi khúc gỗ, mỗi tác phẩm đều mang trong mình dấu ấn của sự kiện, thời gian và bàn tay kiên trì của con người. Không gian trưng bày này không chỉ là nơi lưu giữ nghệ thuật, mà còn là một góc nhỏ để mọi người lắng nghe hơi thở thì thầm của rừng, cảm nhận sự gắn kết giữa con người và thiên nhiên, từ đó thêm trân quý và ý thức hơn trong hành trình bảo vệ rừng.
- Thử thách “Sáng tạo từ rác thải nhựa” | từ tháng 2 đến tháng 12/2025
Bắt đầu từ tháng 2 và kéo dài đến hết tháng 12, đây sẽ là sân chơi thường xuyên khuyến khích các tất cả mọi người – những người yêu sáng tạo biến rác thải nhựa thành những mô hình, sản phẩm hữu ích hoặc tác phẩm nghệ thuật mang giá trị thẩm mỹ và ứng dụng cao. Từ những “tác phẩm” như chai nhựa, nắp chai, túi nilon, chương trình kêu gọi mọi người tham gia thử thách sẽ tận dụng óc sáng tạo và đôi tay khéo léo để tái chế chúng thành những vật dụng thiết thực như chậu cây, ghế ngồi, đồ trang trí, hay thậm chí là những tác phẩm nghệ thuật có chiều sâu, truyền tải thông điệp mạnh mẽ về bảo vệ môi trường.
Thử thách không chỉ là cơ hội để khám phá sự sáng tạo vô tận trong tái chế mà còn góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng về tình trạng ô nhiễm rác thải nhựa và sự cấp thiết của việc giảm thiểu, tái sử dụng, tái chế (3R). Qua từng sản phẩm độc đáo, người xem sẽ cảm nhận được rằng nhựa không phải là rác, mà nếu biết cách tận dụng, có thể trở thành nguồn tài nguyên quý giá. Chương trình hi vọng góp phần thay đổi thói quen tiêu dùng và truyền cảm hứng cho một lối sống bền vững hơn.
Giai đoạn 2: Chạy đà – Lời gọi về Rừng | tháng 3 – tháng 7/2025
Sau khi Giai đoạn khởi động đã được lan tỏa, dự án bước vào Giai đoạn “Lời gọi về Rừng”, như một lời mời gọi của cánh rừng đến những người đã lắng nghe câu chuyện của rừng. Giai đoạn sẽ tập trung vào việc triển khai thực tế các hoạt động trồng rừng bao gồm cải tạo đất và thí điểm các sản phẩm du lịch trồng rừng, mở rộng chào đón sự tham gia của cộng đồng thông qua các chương trình tình nguyện. Đây là bước đệm quan trọng để thử nghiệm mô hình trồng cây rừng bản địa, đánh giá tính hiệu quả và tạo nền tảng cho các giai đoạn phát triển tiếp theo.
- Cải tạo đất – Chuẩn bị nền tảng cho rừng
Để chuẩn bị cho quá trình tái sinh rừng nguyên sinh, dự án sẽ tiến hành cải tạo đất vốn là việc làm đóng vai trò quan trọng nhất trong việc tạo ra môi trường thích hợp để rừng có thể phục hồi và phát triển và đảm bảo cây trồng có thể phát triển tốt trên nền đất từng bị khai thác đến xói mòn vì kinh tế trồng keo thiếu bền vững.
- Kết nối cộng đồng qua hoạt động tình nguyện trồng rừng
Đẩy mạnh lời mời cho hoạt động tình nguyện trồng rừng, kêu gọi sự chung tay của cá nhân, tổ chức và doanh nghiệp có chung mục tiêu bảo vệ môi trường. Đồng thời, dự án sẽ mở rộng kết nối với các tổ chức phi chính phủ có kinh nghiệm về phát triển trồng rừng, nhằm học hỏi kinh nghiệm, chia sẻ mô hình hiệu quả và hợp tác triển khai các dự án phục hồi rừng bền vững trong cả ngắn hạn và dài hạn. Cụ thể:
Tổ chức các sự kiện trồng rừng: Mời gọi cộng đồng cùng tham gia trồng cây, tìm hiểu về tầm quan trọng của rừng và chung tay góp sức vào hành trình tái sinh thiên nhiên; Trải nghiệm thực tế: Kết hợp các chương trình du lịch sinh thái, giáo dục môi trường, giúp người tham gia hiểu rõ hơn về quá trình phục hồi rừng và tác động tích cực của việc trồng cây; Kết nối và lan tỏa thông điệp xanh: Hợp tác với các trường học, doanh nghiệp, tổ chức phi lợi nhuận để cùng xây dựng ý thức bảo vệ thiên nhiên và mở rộng mô hình trồng rừng bền vững.
- Kết hợp cùng đơn vị chuyên môn để thiết kế rừng
Dự án sẽ kết nối và kết hợp cùng các đơn vị chuyên môn, bao gồm các chuyên gia lâm nghiệp, nhà thiết kế cảnh quan và các tổ chức bảo tồn thiên nhiên, để nghiên cứu, quy hoạch và thiết kế rừng một cách khoa học, bền vững. Quá trình này không chỉ đảm bảo sự hài hòa giữa yếu tố sinh thái và thẩm mỹ mà còn giúp tối ưu hóa khả năng phát triển của hệ sinh thái rừng, bảo vệ đa dạng sinh học một cách đúng đắn nhất.
Giai đoạn 3: Triển khai – Hồi sinh cánh Rừng | tháng 8 – 12/2025
Đây là bước đánh dấu bước chuyển mình quan trọng của dự án khi từ tháng 8 trở về sau là thời điểm thích hợp để trồng rừng nguyên sinh chính thức. Đồng thời cũng thời điểm mở rộng quy mô trồng rừng, chính thức tung ra sản phẩm trồng rừng bền vững, đồng thời lan tỏa mạnh mẽ hơn tinh thần bảo vệ thiên nhiên đến cộng đồng.
- Thí điểm các sản phẩm du lịch trồng rừng
Dự án sẽ tiến hành thử nghiệm sản phẩm du lịch trồng rừng thường niên mà trong khuôn khổ, khách tham gia sẽ được hướng dẫn trồng các loài cây bản địa dưới sự tư vấn của chuyên gia, để có thêm kiến thức sâu chiều về hệ sinh thái bản địa và tầm quan trọng của rừng đối với môi trường.
Bên cạnh đó, du khách còn có cơ hội khám phá nét đẹp văn hóa địa phương thông qua các hoạt động giao lưu, thưởng thức ẩm thực truyền thống, tham quan triển lãm nghệ thuật và Làng Cơ-Tu thu nhỏ và thưởng thức trình diễn văn hóa Cơ-Tu ngay tại không gian của Làng Toom Sara. Đây không chỉ là một chuyến đi, mà còn là hành trình gắn kết con người với thiên nhiên, khơi dậy ý thức bảo vệ môi trường và gìn giữ bản sắc văn hóa vùng miền.
- Chính thức phát triển sản phẩm thường niên Ngày Trồng Rừng
Dựa vào những phản hồi và những kinh nghiệm học hỏi được sau quá trình triển khai mô hình du lịch trồng rừng thí điểm, dự án hướng đến việc phát triển sản phẩm này thành một hoạt động thường niên mang tên “Ngày Trồng Rừng”. Đây sẽ là sự kiện được tổ chức định kỳ, nơi cộng đồng, du khách và các tổ chức, doanh nghiệp có thể cùng chung tay phủ xanh những cánh rừng, góp phần tái tạo hệ sinh thái bền vững.
“Ngày Trồng Rừng” không chỉ là một hoạt động trồng cây đơn thuần mà còn là dịp để mọi người kết nối với thiên nhiên, tìm hiểu về tầm quan trọng của rừng và trải nghiệm văn hóa địa phương thông qua ẩm thực, triển lãm nghệ thuật và các chương trình giao lưu đặc sắc. Sự kiện này sẽ trở thành một dấu ấn xanh, khuyến khích sự tham gia của cộng đồng và lan tỏa mạnh mẽ hơn tinh thần bảo vệ môi trường, tạo nên một phong trào trồng rừng lâu dài, ý nghĩa.
Giai đoạn 4: Duy trì – “Rừng Ơi, Thở Đi!”
Sau những nỗ lực không ngừng nghỉ bám sát dự án, để biến những hơi thở thì thầm của Rừng thành nhịp thở đều đặn, đây là giai đoạn để nhịp thở trở nên mạnh mẽ, bền vững và lan tỏa hơn, với kỳ vọng vượt ra ngoài phạm vi không gian của Làng Toom Sara Với mục tiêu tiếp nối và nhân rộng mô hình Dự án “Rừng Ơi, Thở Đi!” đến cộng đồng địa phương, giai đoạn này sẽ với 2 sáng kiến:
Sáng kiến “Chúng ta có đất, chung tay trồng rừng”
Là một trong những người tiên phong trong khu vực, chúng tôi hy vọng sẽ truyền cảm hứng đến cho những hộ gia đình, khu lịch lân cận và và các chủ sở hữu có quỹ đất đồi có thể tham gia vào Dự án Rừng Ơi Thở Đi, để nhân rộng mô hình trồng rừng nguyên sinh bản địa, thay thế các rừng keo mở rộng khắp khu vực Hòa Vang và tham vọng xa hơn nữa.
Sáng kiến “Sinh kế bền vững từ rừng”
Trong bối cảnh nhiều khu vực rừng ở Hòa Vang và Đà Nẵng nói chung đang bị khai thác quá mức để trồng các loài cây công nghiệp ngắn ngày như keo dẫn đến suy thoái đất, tiền đề cho lũ lụt ngày càng trầm trọng và rừng bản địa mất đi sự đa dạng sinh học. Sáng kiến “Sinh kế bền vững từ rừng” ra đời nhằm tạo ra một mô hình kinh tế lâm nghiệp bền vững cho người dân, giúp đỡ họ từng bước chuyển đổi từ kinh tế cây keo sang phát triển kinh tế lâm nghiệp – định hướng khai thác kinh tế dưới tán rừng. Sáng kiến này không chỉ tập trung vào việc trồng cây rừng bản địa hướng tới phục hồi rừng tự nhiên mà còn hướng đến việc khai thác tài nguyên rừng một cách hợp lý, giúp người dân địa phương có thể phát triển kinh tế mà vẫn bảo vệ được thiên nhiên lâu dài.
Đây là một quá trình lâu dài đòi hỏi sự kiên nhẫn và chung tay giúp đỡ của toàn thề cộng đồng để thay đổi nhận thức người dân. Giai đoạn sẽ bao gồm:
Thay đổi nhận thức & ý thức bảo vệ rừng – Từ kinh tế cây keo sang rừng nguyên sinh bền vững Bằng cách tuyên truyền, tổ chức các buổi đào tạo và cung cấp minh chứng thực tế, dự án hướng đến giúp các hộ trồng keo nhìn thấy được tiềm năng bền vững khi rừng hồi sinh
Thay đổi thói quen canh tác: Chuyển sang mô hình trồng cây rừng bản địa đa tầng kết hợp các loại cây cộng sinh dưới tán rừng như cây ba kích, cây rau má, v.v.. vừa bảo vệ đất, giữ nước, vừa đa dạng sinh học vừa có thể khai thác kinh tế.
Giới thiệu mô hình kinh tế dưới tán rừng: Hướng dẫn người dân cách tận dụng tài nguyên rừng mà không làm tổn hại đến hệ sinh thái, như thu hái lâm sản phụ, phát triển du lịch sinh thái, trồng dược liệu, mô hình nuôi trồng dưới tán rừng.
Làng Toom Sara hy vọng qua những nỗ lực này với sự chung tay của cộng đồng đa phía, chúng ta sẽ tìm thấy những giá trị bền vững hơn từ thiên nhiên để cùng chung sống chan hòa cùng thiên nhiên.
Xuất phát từ tình yêu sâu sắc với rừng và sự trăn trở trước thực trạng rừng bị tàn phá, đất đai xói mòn, thực trạng lũ lụt báo trước nhưng không thể ngăn cản với nguyên nhân phần lớn bởi những cánh rừng keo đơn điệu, dự án “Rừng Ơi, Thở Đi!” được khởi xướng với mong muốn tái tạo lại một hệ sinh thái rừng đa tầng, phong phú, nơi cây cối bản địa có thể sinh trưởng mạnh mẽ, tạo mái nhà chung cho thực vật, động vật và con người.
TRUNG TÂM XÚC TIẾN DU LỊCH ĐÀ NẴNG
